Şahsen doğma büyüme bir Harran'lı olarak bu tarihi kentin tfc belgeseline katkı sağlayacak ve kültürel miras açısından da zenginlik katacaktır.
Öncelikle Harran ile igili bilinmesi gerekenler şunlardır:
Dünyanın ilk üniversitesi
Höyük
Şehir surları
Kale
Şanlıurfa’nın 44 km. güney doğusunda bulunan ve her yıl binlerce yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilen tarihi kent Harran , kendi adıyla anılan Ova’nın merkezinde kurulmuştur.
İlçede genel olarak Arap ırkı hakimdir
KALE
Şehrin güney doğusunda yer alan iç kale, surların o kesimdeki parçasını oluşturmaktadır. Hemen hemen bütün kaynaklar kalenin yerinde bir sabii mabedinin bulunduğundan söz etmektedirler. İslam kaynaklarında kaleden ilk kez bahseden el-Mukaddesi, burasının Kudüs kalesi gibi taştan yapıldığını, güzel ve sağlam olduğunu söylemektedir.
Düzensiz dikdörtgen planındaki Harran Kalesi’nin dört köşesinde onikigen birer kule bulunmaktadır. Bunlardan kuzeybatıdaki kule tamamen yıkılmıştır. Güneydoğudaki kulenin dış kısmı yıkılmış olup iç kısmı ayaktadır. Güneybatıdaki ve Kuzeydoğudaki kuleler ise kısmen ayaktadır.
HÖYÜK
Şehrin ortasında yer alan 22m yüksekliğindeki höyük oldukça geniş bir alana yayılmıştır. M.Ö.III.Binden M.S.XIII.YY a kadar. Kesintisiz olarak iskan edilen Harran Höyüğü, içerisinde çeşitli devirlere ait mimari kalıntıları ve bölgenin tarihini gün ışığına çıkartacak belgeleri barındırmaktadır. Höyükte ilk araştırmalara 1951 yılında başlanmıştır. Bu araştırmalar aralıklarla 1956 yılına kadar devam etmiştir.
GELENEKSEL HARRAN EVLERİ
Harranın en çok ilgi çeken yanı bindirme tekniğinde yapılmış külah biçimindeki konik kubbeli evleridir. Kubbeli evlerinin tarihinin damlı evler kadar eski olduğu bilinmektedir. Musul, Tiflis ve Kıbrısta yapılan kazılarda rastlanılan kubbeli ev bulguları M.Ö.VI. bine tarihlenmektedir. Gününmüzde Akdeniz çevresinde, bilhassa Güney İtalya’nın Apulya bölgesinde hem kentsel, hemde kırsal alanda Harran evlerine benzeyen ve “Turullo” denilen bindirme kubbeli çok sayıda yapı bulunmaktadır.
İskoçya, İspanyanın Aragonya bölgesinde, İran, Afganistan, Çin, Bolivya ve Peru’da kerpiçten, Etna eteklerinde lavlardan yapılma kubbeli evler vardır. İçinde bulunduğumuz yüzyılın başında yapılan araştırmada Anadolu’da kubbeli evlerin yoğun olduğu iki bölge tespit edilmiştir. Birinci bölge Urfa-Birecik arası ikinci bölge olan Urfa-Akçakale arasında ise Harran ve çevresindeki birkaç köyde kubbeli evler bulunmaktadır.Ancak Harran evleri bu evlerden farklı olarak tuğla kubbelerle örtülmüştür. Bunun en önemli iki nedeninden birincisi bölgenin çöl olması nedeniyle örtüde kullanılacak ağaç malzemenin bulunmayışıdır. İkinci neden ise Harran harabelerinde bol miktarda bulunan tuğla malzemedir.Harranda ki kubbeli evler son 150-200 yıl içerisinde inşa edilmiştir.
1979 yılında Arkeolojik ve kentsel sit alanı olarak tescil edilen ve kubbeli evleri korumaya alınan Harranda, ören yerinden malzeme toplanması, her çeşit inşaatın yapılması, kanal açılması yasaklanmıştır. O tarihlerde 960 adet kubbeli ev sayılan Harranda bu sayı dondurulmuştur.
Harran kubbeli evlerin yüksekliği içerden en çok 5 metreye varan kubbeler, 30-40 tuğla dizisi ile örülmüştür. İkili, üçlü ve altılıya kadar varan kubbe gruplar içerden kemerlerle birbirlerine bağlanarak genişçe mekanlar elde edilmiştir. Kubbeler örülürken yanlara belli aralıklarla tuğla çıkıntılar yerleştirilmiş ve kubbenin tepesi açık bırakılmıştır. Tuğla çıkıntılar kubbenin tamiri ve gerektiğinde yağışlı-soğuk havalarda tepedeki deliğin kısmen veya tamamen kapatılabilmesi için tırmanmaya yaramaktadır. Kubbenin tepesindeki açıklık, içerdeki dumanın dışarı çıkmasını sağlayan baca ve ışıklık fonksiyonu görmektedir.Örgüleri düzensiz bir şekilde balçık harçla bağlanan kubbe ve duvarlar içerden dışardan yine bu harçla sıvanmıştır.
Bölge iklimine uyumlu, yazın serin, kışın sıcak olan kubbeli Harran evlerinde tavukların daha çok yumurtladığı, at gibi bazı hayvanların daha uysal olduğu, kuru soğanların çabuk filizlendiği köylüler tarafından söylenmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder